Ο κ. Μητσοτάκης και η «αξιοποίηση» της ΠΥΡΚΑΛ
Απόστολος Κ. Κοκόλιας*
Μήπως, αντί του φρενοκομείου που ονειρεύεται ο πρωθυπουργός για τον ιστορικό αυτό χώρο, πρέπει να διαμορφωθεί ένα αντιστασιακό πάρκο με το μνημείο των δέκα μαρτύρων αγωνιστών, δεδομένου ότι εκεί στα χρόνια της Κατοχής γινόταν συστηματική αχρήστευση των κινητήρων των Stukas που δρούσαν στο μέτωπο της Αφρικής, σαμποτάζ το οποίο πολλοί θεωρούν το σημαντικότερο την εποχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου;
Στους πρόποδες του Υμηττού, το 1890, ιδρύθηκε από τους αδελφούς Μαλτσινιώτη ένα τεράστιο εργοστάσιο-πυριτιδοποιείο. Είναι η σημερινή ΠΥΡΚΑΛ. Οι Γερμανοί στα χρόνια της Κατοχής το είχαν μετατρέψει σε εργοστάσιο συντήρησης και επισκευής των κινητήρων των πολεμικών τους αεροπλάνων και κυρίως των Stukas, που δρούσαν στο μέτωπο της Αφρικής.
Οι εργάτες, που ανήκαν στο ΕΑΜ, συγκρότησαν μέσα στο εργοστάσιο ισχυρή αντιστασιακή οργάνωση. Μεταξύ των ηγετικών στελεχών ήταν οι Γιώργος Κολλημένος, Αυρήλιος Βαρκάδος, ο θείος του Αλέκος Βαρκάδος, ο Σταύρος Νίνος και για ένα διάστημα ο Μάνος Ιωαννίδης, αξιωματικός του ΕΛΑΣ, και ο Κώστας Καραγιάννης. Η οργάνωση αυτή έκανε ό,τι μπορούσε για να καθυστερεί τις επισκευές και να κατασπαταλά τα διάφορα υλικά και ανταλλακτικά.
Το σαμποτάζ, όμως, που έγινε στου Μαλτσινιώτη (πολλοί το θεωρούν το σημαντικότερο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου) ήταν η συστηματική αχρήστευση των κινητήρων των Stukas, που δρούσαν στο μέτωπο της Αφρικής. Ύστερα από κατάλληλη παρέμβαση και ρίψη ρινισμάτων στον κινητήρα τους τα αεροπλάνα αχρηστεύονταν πάνω από τη Λιβύη και καρφώνονταν στο έδαφος. Κατά αντικειμενικούς υπολογισμούς καταστράφηκαν έτσι περίπου 450 αεροπλάνα.
Εμπνευστής του σαμποτάζ ήταν η βρετανική κατασκοπία της RAF. Την οργάνωση ανέλαβε μια αντιστασιακή ομάδα Ελλήνων αξιωματικών της Πολεμικής Αεροπορίας και του Ναυτικού, στην οποία συμμετείχαν και οι αξιωματικοί Βασίλης Μαλλιόπουλος και Ιωάννης Κοντόπουλος. Συνεργάτες της ομάδας αυτής ήταν επίσης οι Αυρήλιος, Λαέρτης και Αλέκος Βαρκάδος, ο γιατρός Δημήτρης Γιαννάτος, ο Ηλίας Αλεβιζάκης, ο Καζάκος, ο Βασίλης Ιωαννίδης και οι αδελφοί Αγγελος και Μαρίνος Μπάλας.
Ηγέτες της ομάδας των εργατών ήταν ο Ελληνοπολωνός μηχανικός Γεώργιος Σαΐνοβιτς - Ιβανώφ, πράκτορας των Βρετανών, και ο Αυρήλιος Βαρκάδος. Ο Ιβανώφ ήταν εκπαιδευμένος και έμπειρος σαμποτέρ. Δεινός κολυμβητής, είχε υπονομεύσει και ανατινάξει πολλά γερμανικά πολεμικά πλοία. Το 1941 συνελήφθη για πρώτη φορά από τους Γερμανούς, αλλά κατόρθωσε να αποδράσει. Από τους περισσότερους ειδικούς στο θέμα ο Γεώργιος Ιβανώφ θεωρείται ο σημαντικότερος σαμποτέρ του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι Γερμανοί το 1942 ανακάλυψαν τη δολιοφθορά και εντόπισαν τους δράστες. Συνέλαβαν τους Γ. Ιβανώφ, Αυρ. Βαρκάδο, Βασ. Ιωαννίδη, Ηλία Αλεβιζάκη, Μπουλαντέρη, Ι. Κοντόπουλο, Βασ. Μαλλιόπουλο, τον γιατρό Δημ. Γιαννάτο και τον Καζάκο, τους δίκασαν και τους εκτέλεσαν στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Τους Ιβανώφ, Κοντόπουλο, Μαλλιόπουλο, Γιαννάτο και Καζάκο στις 4/1/43 και τους υπόλοιπους στις 6/2/43.
Αργότερα εκτέλεσαν και τη σύζυγο του Γιαννάτου, Μαριάννα. Οσους απ’ αυτούς εργάζονταν στου Μαλτσινιώτη τούς πέρασαν πρώτα από στρατοδικείο, που στήθηκε μέσα στη μεγάλη αίθουσα του μηχανουργείου του εργοστασίου και το παρακολούθησαν υποχρεωτικά για παραδειγματισμό όλοι οι εργάτες, ακόμα και από άλλα παρόμοια εργοστάσια.
Κατηγορούμενος ήταν και ο Εμμ. Ρούσος, ο 15χρονος βοηθός του Αυρ. Βαρκάδου, που καταδικάστηκε σε 20ετή κάθειρξη. Του χάρισαν τη ζωή, όχι τόσο γιατί ήταν ανήλικος, αλλά και γιατί ήταν ο μόνος που στην ανάκριση του απέσπασαν κάποιες πληροφορίες. Αργότερα ο αδελφός του Αυρ. Βαρκάδου, Λαέρτης, συνελήφθη για άλλο σαμποτάζ. Σκορπίζοντας στους δρόμους που οδηγούσαν στο λιμάνι του Πειραιά μεγάλα καρφιά, τρυπούσε τις σαμπρέλες των φορτηγών που μετέφεραν πολεμικό υλικό με προορισμό το μέτωπο της Αφρικής, καθυστερώντας έτσι τους Γερμανούς στον ανεφοδιασμό των στρατευμάτων του Ρόμελ.
Ο Λαέρτης συνελήφθη και εστάλη όμηρος στη Γερμανία. Επέζησε και μετά την απελευθέρωση επέστρεψε στην Ελλάδα. Ο Αυρήλιος Βαρκάδος ήταν ηλεκτρομηχανικός και γερμανομαθής. Γεννήθηκε στο Αϊβαλί (Κυδωνίες) της Μ. Ασίας το 1917. Συνεργάτες του ήταν οι αξιωματικοί Κοντόπουλος και Μαλλιόπουλος καθώς και ο Χρήστος Πιερουτσάκος με τα παιδιά του Σταύρο, Κωνσταντίνο και Γιώργο από τη Γούβα.
Από τα παραπάνω προκύπτει και το εξής σημαντικό: Παρά την αναντικατάστατη βοήθεια που προσέφερε το ΕΑΜ στην πραγματοποίηση αυτού του μεγάλου σαμποτάζ, είναι αλήθεια ότι οι οργανωτές του ήταν αντιστασιακοί που δεν ήταν οργανωμένοι στο ΕΑΜ. Ο Ιβανώφ, οι προαναφερθέντες Ελληνες αξιωματικοί, Κοντόπουλος και Μαλλιόπουλος, ο ίδιος ο Αυρ. Βαρκάδος, ο αδελφός του Λαέρτης και ο θείος του Αλέκος καθώς και κάποιοι αξιωματικοί της Ελληνικής Αστυνομίας, που βοήθησαν, ήταν μέλη μιας άλλης οργάνωσης ελάχιστα γνωστής.
Ηταν η ΟΑΓ (Οργάνωση Αντίστασης Γένους) με αρχηγό τον αξιωματικό του Μηχανικού Γιάννη Μπομποτίνο. Η ΟΑΓ ανήκε στην κατηγορία των λεγόμενων «εθνικών» οργανώσεων αντίστασης. Και η στενή αυτή σύμπραξη στον Υμηττό του ΕΑΜ με την ΟΑΓ δείχνει πόσο σπουδαιότερα θα ήταν τα αποτελέσματα αν αυτή η συνεργασία ήταν συχνότερη και πιο σταθερή. Το ίδιο απεδείχθη και στην περίπτωση της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου.
Πριν από τον πόλεμο ο Ιβανώφ, που είχε μητέρα Ελληνίδα και πατέρα Πολωνό, ήταν διακεκριμένος πρωταθλητής του Ηρακλή Θεσσαλονίκης (υδατοσφαιριστής). Μετά την απελευθέρωση δόθηκε τιμητικά το όνομά του στο κλειστό γυμναστήριο της ομάδας του («Ιβανώφειο»). Το Ιβανώφ είναι το επώνυμο του πατέρα του. Το επώνυμο Σαΐνοβιτς, που συχνά και εσφαλμένα του αποδίδουν, είναι το επώνυμο του Ρώσου πατριού του, δηλαδή του δεύτερου συζύγου της μητέρας του.
Μήπως, λοιπόν, αντί του φρενοκομείου που ονειρεύεται ο κ. Μητσοτάκης για τον ιστορικό αυτό χώρο, πρέπει να γίνει εκεί ένα αντιστασιακό πάρκο με το μνημείο των παραπάνω δέκα μαρτύρων αγωνιστών;
*Δικηγόρος, συγγραφέας, κάτοικος Βύρωνα
0 Σχόλια