Τι θα κάνατε στο Πολυτεχνείο; Θα τρυπάγατε με τα στιλό τα τανκ;

Ο Γιώργος Μητροβγένης, φοιτητής της Οδοντιατρικής Αθηνών το 1973, γράφει στο Short Stories για τη στάση των γονιών του, εργατών σε βιοτεχνίες υποδημάτων, σχετικά με τη συμμετοχή του στην εξέγερση του Νοέμβρη

Την Τετάρτη 14 του Νοέμβρη του 1973 στην παράνομη συνέλευση Ιατρικής – Οδοντιατρικής αποφασίσαμε να κατεβούμε από το Γουδί μέσω της Αλεξάνδρας στο κατειλημμένο Πολυτεχνείο. Φτάσαμε εκεί με πορεία 1.000 περίπου ατόμων. Ένα τηλεφώνημα στο σπίτι –«είμαι καλά, μην ανησυχείτε εάν δεν μιλήσουμε»– ήταν αναγκαίο (δεν υπήρχαν κινητά τότε).

Ο πατέρας εκείνη την περίοδο δούλευε σε τσαγκαράδικη βιοτεχνία στου Ψυρρή, η μάνα κορδελιάστρα στο εργοστάσιο υποδημάτων PANCOM στη λεωφόρο Βουλιαγμένης, με 600 περίπου εργάτες.

Ο σταθμός του Πολυτεχνείου και οι αναμεταδόσεις από «πειρατικούς» ραδιοσταθμούς ακούγονταν παντού. Την Πέμπτη 15 του Νοέμβρη πλήθος κόσμου ανταποκρινόταν στο κάλεσμα και συνέρρεε στο Πολυτεχνείο.

Παρασκευή πρωί στο εργοστάσιο της PANCOM οι εργάτες χτυπάνε κάρτα στις 6 το πρωί. Στις 8 κάποιος κλείνει τον γενικό, σταματάνε οι μηχανές και βγαίνουν όλοι έξω. Ένας εργάτης ανεβαίνει σε μια καρέκλα: «Όλοι στο Πολυτεχνείο, η χούντα πέφτει, τα παιδιά μας μας καλούν».

Μια αυθόρμητη εργατική διαδήλωση στήνεται στη λεωφόρο Βουλιαγμένης. Θα χτυπηθεί σε λίγο από την αστυνομία. Γίνονται συλλήψεις, άλλοι ξεφεύγουν, αλλά  κανένας δεν γυρίζει στο εργοστάσιο, όπου είχαν μείνει χωρίς να ακολουθήσουν την κινητοποίηση μόνο δύο άτομα: ο Στέφανος Τ., πατέρας δέκα παιδιών, και η μάνα μου.

Γύρισα το πρωί του Σαββάτου σπίτι μετά την περιπετειώδη έξοδο από το Πολυτεχνείο, αφού διανυκτερεύσαμε 60 φοιτητές σε ένα μικρό διαμέρισμα, στη Στουρνάρη, που μας άνοιξαν την πόρτα. Φτάνοντας σπίτι, βρήκα τα κάγκελα της σκάλας στολισμένα με μπουκέτα από λουλούδια. «Τι έγινε, ρε μάνα;» ρώτησα. «Τα πήρα γιατί αν σε σκοτώνανε θα χρειαζόντουσαν. Αν γύρναγες να σε υποδεχτώ με λουλούδια».

Δεν είπαμε πολλά, φιληθήκαμε, πήρα λίγα πράγματα και πήγα να κρυφτώ, αφού θα είχε μαθευτεί η σχέση μου με το οργανωμένο αντιδικτατορικό κίνημα.

Όταν αργότερα έμαθα το περιστατικό στο εργοστάσιο, της είπα:

– Γιατί, ρε μάνα, εσύ απεργοσπάστρια; Αριστερή, ορφανή από τα 11, με πατέρα που πέθανε φυματικός στην εξορία, με όλο το σόι στα ξερονήσια. Πώς το έκανες αυτό;

– Για να σε προστατεύσω, για να μην υποψιαστούν ότι ήσουν μες στο Πολυτεχνείο.

– Έκανες μεγάλη κουταμάρα, μάνα είπα σηκώνοντας της φωνή. Αυτό θέλουν, να ζούμε στον φόβο.

Σαν να μην έφτανε αυτό, όταν ο κομμουνιστής πατέρας μου ήρθε να με βρει στην παρανομία και του ανέφερα τη συζήτηση, ένιωσα νέα έκπληξη: «Μην την κατηγορείς τη μάνα σου. Τι θα κάνατε στο Πολυτεχνείο; Τι; Θα τρυπάγατε με τα ΒΙC τα στιλό το τανκ; Εμείς είχαμε τα όπλα, προδοθήκαμε και χάσαμε. Τα παραδώσαμε στη Βάρκιζα και τι καταφέραμε; Δίκες, εκτελέσεις, Μακρονήσια και τελικά οι δωσίλογοι βρέθηκαν στην εξουσία».

Τότε ένιωσα ξεκάθαρα την ψυχολογία μιας γενιάς που την κατάστρεψαν, της τσαλάκωσαν την προσωπικότητα και θαύμασα αυτούς που άντεξαν, που δεν υποτάχτηκαν σε αυτή την κρεατομηχανή ανθρώπων και συνειδήσεων. Μα πιο πολύ μίσησα τη βρομιά και την απανθρωπιά των εξουσιαστών, που κάποιοι εξακολουθούν ακόμη να είναι στα πράγματα.

Είναι γι’ αυτό που το σύνθημα «ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ», δεμένο με το σύνθημα της νεολαίας «Εμπρός για της γενιάς μας τα Πολυτεχνεία», έχει διαχρονικό νόημα.

Για όσους μας σημάδεψαν οι μέρες της Νομικής και του Πολυτεχνείου, χωρίς να ενσωματωθούμε στη λεγομένη «κεντρική πολιτική σκηνή», η διατήρηση της μνήμης ενάντια στη λήθη είναι το αναγκαίο καύσιμο της φλόγας μελλοντικών εξεγέρσεων.

Ο Γιώργος Μητροβγένης είναι χειρουργός οδοντίατρος και δημοτικός σύμβουλος Δάφνης – Υμηττού